Tiểu thuyết gia người Mỹ James Michener từng nói:
Nếu bạn từ chối thức ăn, bỏ qua các phong tục, sợ hãi tôn giáo và tránh mọi người, bạn có lẽ nên ở nhà.
Đối với nhiều người trong chúng ta, trải nghiệm những món ăn kỳ lạ là một trong những phần tuyệt vời nhất của chuyến du lịch: nếm những loại trái cây và rau quả mà trước đây chúng ta chưa từng biết đến, hít hà hương vị của thức ăn đường phố khi bạn đi ngang qua, kéo ghế ngồi ở bàn chung và chia sẻ bữa ăn với bất cứ ai tình cờ ở đó…
Là thành phố lớn thứ tư của Việt Nam, Cần Thơ, ở Đồng bằng sông Cửu Long, là một nơi tuyệt vời để trải nghiệm các món ăn của vùng đất này. Một điều hiển nhiên là các đô thị lớn luôn có sức hấp dẫn riêng của mình. Chẳng hạn như Hà Nội, với khu phố cổ đông đúc và nền văn hóa ẩm thực đường phố tuyệt vời, nơi mọi thứ tràn ra vỉa hè và những nhóm người lạ tụ tập bên những tô phở bốc khói vào một ngày se lạnh.
Hay Sài Gòn là nữ hoàng ẩm thực đường phố không thể tranh cãi của Việt Nam, cũng giống như Thành phố New York, đây là nơi tập trung các món ăn, nơi mọi người từ khắp nơi trên đất nước đến tìm kiếm cơ hội, mang theo những món ăn yêu thích của họ.
Cần Thơ thì hơi khác một chút. Được mệnh danh là “thủ phủ miền Tây” của Việt Nam, đây là thành phố lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long (với hơn 1 triệu dân) nhưng vẫn mang cảm giác của một thị trấn nhỏ.
Đối với những người sống ở các tỉnh lân cận (chủ yếu là các tỉnh chuyên làm nông nghiệp), nó có vẻ đẹp của một thành phố lớn mà không cần phải vượt qua những con đường chật kín người của Sài Gòn với hơn 8 triệu dân số.
Các trường đại học, bệnh viện và cơ hội việc làm tốt nhất (và đôi khi là duy nhất) của khu vực đều tập trung ở Cần Thơ, khiến nơi đây trở thành cơ sở tuyệt vời để trải nghiệm các món ăn của miền Nam Việt Nam, bao gồm nhiều đặc sản địa phương mà khó có thể tìm thấy ngay cả ở Sài Gòn.
Thêm vào đó, Đồng bằng sông Cửu Long, “Vựa lúa của Việt Nam”, sản sinh ra một số nguyên liệu độc đáo nhờ vào đất đai màu mỡ (như cánh đồng lúa và vườn cây ăn trái) và mạng lưới sông ngòi, kênh rạch và ao hồ rộng lớn, nơi có các bè cá nổi, chợ nổi và thậm chí cả sô cô la!
Mặc dù điều thú vị là Cần Thơ không thực sự có bất kỳ món ăn nào được coi là của riêng mình, nhưng nó lại du nhập một số món ăn mang tính biểu tượng nhất của khu vực, và may mắn thay, có một con đường tên, Đề Thám, được người dân địa phương gọi là “phố ẩm thực”, nơi bạn có thể nếm thử một số món ăn ngon nhất của miền Nam Việt Nam ở cùng một nơi!
Chúng tôi bắt đầu với Bún nước lèo Sóc Trăng, một món bún có nguồn gốc từ người Khmer nổi tiếng nhất ở tỉnh Sóc Trăng, cách Cần Thơ 60km về phía đông nam.
Nước dùng được làm từ mắm cá đun sôi lâu và ban đầu được nêm nếm bằng cách sử dụng Khmer prohok, một loại mắm lên men cay nồng, nhưng phiên bản Việt Nam sử dụng cá sông ngâm chua thay thế, thường thấy chất đống ở các chợ địa phương.
Bún nước lèo Sóc Trăng Phi Long (12 Đề Thám) đã bán từ năm 2001. Vào bất cứ ngày nào, bạn cũng sẽ thấy chủ quán Long cùng với cô con gái tên Loan múc nước dùng đậm đà được chế biến bằng một vài loại cá ngâm chua cùng với cá tươi khác nhau, kể cả da và xương.
Sau đó, món ăn được phục vụ với bún, tôm nguyên con, thịt lợn quay, bánh tráng thịt lợn, cá viên và một nhúm rau thơm tươi, lá hẹ, đậu hũ chiên giòn và hoa chuối thái nhỏ.
Đối với những người thích thử thách, hãy yêu cầu một chiếc đầu cá được nhúng vào nước mắm ngọt pha bằng quất thay vì chanh, hoặc gọi thêm phần bao tử cá, phần dai nhất, đắt tiền nhất!
Nếu bạn muốn món gì đó có vẻ lành hơn, hãy thử bánh cóng, một loại bột chiên làm từ đậu xanh, khoai môn và bột gạo, phổ biến ở Cần Thơ và Sóc Trăng. Bột được đổ vào khuôn giống như khuôn muffin bằng thiếc, phủ một con tôm nguyên con và chiên giòn để có độ ngon tan trong miệng của bạn.
Là một món ăn vặt, bánh cóng thường được ăn vào buổi chiều và có thể được gói trong lá xà lách cùng với một số loại rau thơm trước khi chấm vào nước mắm. Hãy thử 3-4 chiếc cùng với một ít bún tươi để chế biến thành một bữa ăn!
Một món ăn vặt ngon khác là bánh xèo, thường được gọi là “bánh xèo” vì âm thanh (xèo) phát ra khi bột gạo chạm vào chảo nóng.
Tuy bạn có thể tìm thấy các phiên bản của món ăn này trên khắp Việt Nam (như ở miền Trung bánh có màu vàng nhạt hơn và có kích thước bằng lòng bàn tay), thì phiên bản Đồng bằng sông Cửu Long lại rất lớn với thịt lợn và tôm.
Bánh xèo thực sự là một món ăn làm nức lòng cả năm giác quan. Ngoài âm thanh xèo xèo, món ăn còn có màu vàng đậm đặc đến từ nghệ cùng với màu xanh tươi của lá rau diếp tươi và rau thơm đi kèm. Món ăn này còn hấp dẫn ở chỗ là ăn bằng tay, với một phần bánh được gói trong lá xà lách và các loại rau thơm tươi trước khi được nhúng vào nước chấm pha chua ngọt.
Khi đến Bánh Xèo Huê Viên (34 Đề Thám), đừng quên chọn thêm món yêu thích của hầu hết mọi người khi đến đây, đó là chả giò. Thay vì gói bằng bánh tráng mỏng thông thường, sợi bún đậu xanh nhỏ được sử dụng để cuốn nhân thịt heo và mộc nhĩ, làm nó giòn hơn nhiều! Gói chúng trong lá rau xà lách hoặc ăn chung với chúng cùng một phần bún gạo để có một bữa ăn no.
Điểm dừng chân cuối cùng của chúng tôi trong ngày là Nem Nướng Thanh Vân, ngay góc đường Đề Thám số 17 Đại Lộ Hòa Bình. Trong khi những xiên thịt heo này có thể được tìm thấy trên khắp Việt Nam, thì nhà hàng này chỉ có một cơ sở chính ở Cần Thơ.
Tuy trên thực tế đây không hẳn là món ăn đường phố vì thực tế có bàn ghế bên trong quán, nhưng mùi thịt lợn được nướng trên than hồng tỏa ra vỉa hè khiến bất cứ người qua đường nào cũng muốn dừng lại.
Thịt xiên được làm bằng thịt lợn băm nhuyễn nhào cho đến khi dai, sau đó thêm hỗn hợp gia vị độc quyền và xiên được nướng trên bếp than.
Gói tất cả nguyên liệu trong một lớp bánh tráng như cuốn 1 chiếc buritto. Trên bàn sẽ có một bát nước để làm ẩm bánh tráng để bánh tráng mềm. Thay vì nhúng cả bánh tráng vào nước (sẽ khiến bánh bị chảy nước quá nhanh), hãy lấy một lá rau diếp và dùng nó làm cọ để thoa một chút nước lên bánh tráng để bánh không bị nứt khi cuộn.
Thêm một ít rau thơm và một lớp bánh hỏi để làm lớp nền. Sau đó cho một hoặc hai miếng nem nướng rồi thêm gia vị (dưa chua, dưa leo, v.v.) vào và gói lại thật chắc.
Theo chiều kim đồng hồ từ trên cùng bên trái: Bánh tráng, xà lách, hẹ, rau thơm, dưa chuột, khế, nước chấm, bánh hỏi, nem nướng, sả băm, bắp non, hành chua, cà rốt và củ kiệu.
Sau đó nhúng vào nước chấm. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, nước chấm đặc sệt và có vị bùi bùi được làm từ đậu nành với các gia vị như đường, bột năng, đậu phộng giã nhỏ, ớt và tỏi. Xa hơn nữa trên bờ biển (xung quanh Nha Trang), bạn sẽ tìm thấy nước chấm làm từ mắm nêm và dứa
Thử thức ăn đường phố là một trải nghiệm thỏa mãn tâm hồn. Nhưng chúng ta cũng cần lưu ý một số điều sau để đảm bảo an toàn hơn:
- Hãy tìm những quán có đông người ăn. Những quán bán luôn tay đồng nghĩa với việc nguyên liệu luôn tươi.
- Ăn ở những chỗ mà người dân địa phương cũng ăn. Khoảng thời gian từ 2-4h chiều thường vắng khách và đồ ăn có lẽ cũng đã được bày ra khá lâu. Tốt nhất đến ăn trong thời gian cao điểm!
- Kiểm tra vấn đề vệ sinh tại chỗ. Hầu hết người bán đều sử dụng găng tay dùng một lần khi xử lý để không làm dơ thực phẩm khi họ cầm tiền. Đồng thời kiểm tra xem quầy hàng có được nối vòi nước sinh hoạt hay không. Nếu không thì có nghĩa là bát đĩa và đồ dùng có thể được rửa trong cùng một xô nước. Nước rửa rau thơm và rau sống cũng vậy.
- Trên bàn thường luôn có những lát chanh. Sau khi vắt xong một ít vào thức ăn, hãy lấy phần còn sót lại và chà xát lên đồ dùng trước khi sử dụng. Lau sạch bằng khăn giấy, hoặc tốt hơn, mang theo khăn giấy ướt của riêng bạn.
Barbara Adam, hướng dẫn viên ẩm thực đường phố tại Sài Gòn và là tác giả của cuốn sách Vietnam: 100 Unusual Travel Tips and a Guide to Living and Working There, đưa ra thêm những lời khuyên sau:
- Nhiều nơi bán đồ ăn đường phố có “khăn ăn” trên bàn, cùng với các gia vị như nước mắm, tương ớt và một đĩa ớt tươi cắt nhỏ. Đôi khi những chiếc khăn ăn này có dạng một cuộn giấy vệ sinh bên trong một hộp nhựa. Đừng lo lắng – bất kỳ loại giấy vệ sinh nào xuất hiện trên bàn đều chưa bao giờ có trong phòng tắm. Chỉ cần kéo một chiều dài của “khăn ăn” và xé nó ra và sử dụng nó như bạn dùng khăn ăn thông thường.
- Bột ngọt có thể khó tránh, đặc biệt là khi ăn thức ăn đường phố.
- Việt Nam là thiên đường cho Celiacs và những người ăn kiêng không có gluten. Hầu hết các món phở đều sử dụng mì gạo và không có bột mì trong nước tương Việt Nam.
